«Ελλάδος Ελάσσων Ιστορία» από τον Pedro Olalla

Το τελευταίο βιβλίο του Pedro Olalla "Ελλάδος Ελάσσων Ιστορία" (εκδ. Road) παρουσιάστηκε σήμερα τελικά (ύστερα από αναβολή μιας εβδομάδας λόγω της δολοφονίας του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου και των επεισοδίων που ακολούθησαν στην Αθήνα και όχι μόνο) στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο.

Είναι συγκλονιστικό... πως ένας Ισπανός του Βορρά έρχεται στην Ελλάδα σε νεαρή ηλικία, γίνεται Ελληνιστής και βάζει στόχο ζωής να μας μυήσει στην Ιστορία μας και να μας μεταδώσει την αγάπη και το θαυμασμό του για την Χώρα μας και τον Πολιτισμό μας, ενώ εμείς "αντιστεκόμαστε" σκοτώνοντας τα παιδιά μας, πετώντας πέτρες και βάζοντας φωτιά στο σπιτικό μας, επιλέγοντας την αμορφωσιά και την επιδειξιομανία, τον ωχαδερφισμό και την γαϊδουριά, την λησμονιά και τη λήθη, την άγνοια και την απόρριψη της ίδιας μας της ταυτότητας.

Ένα "μάθημα" πολιτισμού, αυτό είναι η "Ελλάδος Ελάσσων Ιστορία", που τέτοιες στιγμές πραγματικά δεν ξέρω σε ποιούς από εμάς απευθύνεται και πόσους μπορεί να αγγίξει. Ελπίζω πολλούς, αλλά η πραγματικότητα των τελευταίων χρόνων εκπέμπει δυσοίωνα μηνύματα.

Όπως αναφέρεται στην παρουσίαση του βιβλίου, "ενάντια στο αναμενόμενο, η "Ελλάδος Ελάσσων Ιστορία" δεν είναι κατά βάθος η ιστορία μιας χώρας, ενός λαού ή ενός εδάφους. Όπως στην Ιστορία που συνέθεσε ο Ηρόδοτος, οι πρωταγωνιστές δεν είναι ούτε οι Έλληνες ούτε οι Πέρσες: είναι οι άνθρωποι, όλοι οι άνθρωποι. Οι σελίδες αυτού του έργου μας ωθούν στην εξερεύνηση του Ανθρώπου, μας προτρέπουν σε αυτή την αναζήτηση που χαρακτηρίζει το λεγόμενο ελληνικό πνεύμα από τις απώτατες μέρες του Ομήρου. Η ανάγνωσή του μας εφιστά την προσοχή στο εύθραυστο του πολιτισμού· μας θυμίζει ότι οι κατακτήσεις του είναι εφήμερες και ότι πρέπει να προασπίζονται κάθε μέρα που ξημερώνει· μας βοηθά να αντιληφθούμε πως ο μόνος εφικτός πολιτισμός είναι εκείνος που ενώνει τους ανθρώπους ενάντια στην βαρβαρότητα· και μας μαθαίνει και πάλι την ταπεινοφροσύνη, το μόνο μάθημα που η Ιστορία μάς επαναλαμβάνει συνεχώς."

Για τον Pedro Olalla και το έργο του, γράφει στην Καθημερινή ο Νίκος Βατόπουλος:

Για μια νέα αγάπη στην Ιστορία

Ο ελληνιστής Πέδρο Ολάγια «ξαναδιαβάζει» για τους Ελληνες τα ίχνη που άφησαν

Εχει το χάρισμα του αφηγητή ο Πέδρο Ολάγια. Η μεγάλη του αγάπη στο ελληνικό πνεύμα τον έχει κάνει Αθηναίο πολίτη από το 1994 και δημιουργό μιας σειράς έργων, βιβλίων και ντοκιμαντέρ, τα οποία έχουν, όλα, την προσωπική του σφραγίδα. Οσοι γνωρίζουν τον Πέδρο, μέσα από τις πολλές δραστηριότητές του, εκπλήσσονται που ένας Ισπανός από το Οβιέδο προσφέρει τόσες υπηρεσίες στην Ελλάδα με κίνητρο μόνο το ιστορικό ενδιαφέρον και την ανιδιοτελή αγάπη. Τα ελληνικά του είναι υψηλού επιπέδου (έχει συντάξει ανάμεσα σε άλλα και το «Νέο Ελληνο-Ισπανικό Λεξικό») και η ματιά του τόσο διεισδυτική που φέρνει στην επιφάνεια ανεπαίσθητους ψιθύρους της ιστορίας και ελαφρές πατημασιές.
Τι σημαίνει έλασσον;
Οπως στο νέο του βιβλίο, που με τον ευγενή όσο και υπαινικτικό τίτλο «Ελλάδος Ελάσσων Ιστορία», ανασύρει από τα βάθη του χρόνου 150 ιστορικά πρόσωπα σε άγνωστα, ως επί το πλείστον, κεφάλαια και τα φωτίζει μέσα από ένα διαφορετικό φως. Το εύρημα του Πέδρο Ολάγια αυτή τη φορά είναι η δημιουργία μιας ανθρωποκεντρικής ανάγνωσης όχι της γραμμικής Ιστορίας («όχι της ιστορίας ενός εδάφους», όπως λέει), αλλά της ιστορίας του ελληνικού πνεύματος.
Βασική θέση του Πέδρο Ολάγια, εκφρασμένης και στο παρελθόν σε άλλα πολύ σημαντικά έργα του όπως ο «Μυθολογικός Ατλας της Ελλάδας» και «Ευδαίμων Αρκαδία», είναι ότι το πνεύμα του ελληνικού πολιτισμού διαχέει και διαπερνά και άλλες κουλτούρες στην ευρύτερη ζώνη της Μεσογείου αλλά και πέραν αυτής, στη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη και Ασία. Γι’ αυτό και στη νέα «Ελάσσονα Ιστορία» του, που είναι ένα κράμα ιστορικού, λογοτεχνικού και εικονογραφημένου βιβλίου, ο Πέδρο Ολάγια εξακτινώνει μία διαδρομή που περιλαμβάνει, ενσωματώνει και υπονοεί μία γεωγραφική ακτίνα και ένα ιστορικό τόξο από τον Ατλαντικό ώς την Κίνα.
Αυτός ο ειρηνικός θρυμματισμός της συμβατικής ανάγνωσης του ελληνισμού φαίνεται να ενισχύει και να αναδιατυπώνει τις βασικές αρχές μιας εν πολλοίς εναλλακτικής πρότασης για την επικοινωνία του ουμανισμού σε ένα ευρύτερο, σύγχρονο ακροατήριο.
Ο Πέδρο Ολάγια σπεύδει να προφυλάξει το έργο του από το κόκκινο μαρκαδοράκι των σχολαστικών επιστημόνων. Οχι ότι επιχειρεί ακρότητες, το αντίθετο. Αλλά αναλαμβάνει το βάρος και την ευθύνη να μοιραστεί τη συγκίνησή του με ένα τρόπο που δύσκολα θα επέλεγε ένας Ελληνας. Απαλλαγμένος, προφανώς, ως Ισπανός πολίτης από τον νάρθηκα μιας ελληνικής εκπαίδευσης - σύμφωνα με τα κρατικά πρότυπα, ο Πέδρο Ολάγια φέρει το πνεύμα του ελληνικού πολιτισμού χωρίς να τον βαραίνει η αμηχανία του άμεσου κληρονόμου και διαχειριστή του.
Αλλά αυτή ακριβώς είναι η φλέβα που χτυπάει το σύνολο του έργου του Πέδρο Ολάγια, κίνηση εμφανής και στα σπουδαία σε έρευνα και εκτέλεση τηλεοπτικά ντοκιμαντέρ του (π.χ. «Οι τόποι των μύθων»). Ως Ευρωπαίος, διαποτισμένος από την ελληνολατινική παράδοση, ο Πέδρο Ολάγια θέλει να πείσει τους Ελληνες ότι η κληρονομιά του ουμανισμού είναι κοινή και ότι τα ίχνη του ελληνικού πνεύματος εκπορεύονται μεν από τον φυσικό χώρο της Ελλάδας, αλλά αποτελούν δομικά στοιχεία πολλών συγγενών πολιτισμών.
Στην «Ελλάδος Ελάσσονα Ιστορία» υπάρχουν γεωγραφικές στάσεις και «αναπάντεχες» ανθρώπινες «χειρονομίες» (όπως ονομάζει ο Π. Ολάγια τις πράξεις της Ιστορίας που επιλέγει να αφηγηθεί) στην Αίγυπτο και στην Τουρκία, στη Συρία και στην Περσία, στην Ισπανία και στην Ιταλία, στη Βρετανία και στη Μοραβία και φυσικά, στην Ελλάδα από τον 8ο αιώνα π.Χ. έως τα μέσα του 20ού. Είναι μια καλεισδοσκοπική πινακοθήκη, το συμπύκνωμα της οποίας ανασυνθέτει σαν ένα βυζαντινό ψηφιδωτό τη στάση των «ολίγων» της Ιστορίας, που, όμως, στην προκειμένη περίπτωση, μετατρέπεται σε υπόθεση των πολλών.
Ηθική διάσταση
Αν και όλα τα κεφάλαια είναι γραμμένα στο τρίτο πρόσωπο, αυτό που ακούει ο αναγνώστης είναι «η φωνή του πρωταγωνιστεί με τη ματιά του αφηγητή». Είναι το εύρημα του συγγραφέα που γεφυρώνει τους ιστορικούς τόπους και τις διαφορετικές «θερμοκρασίες» των προσώπων με ένα βλέμμα που έχει αφετηρία την ηθική ποιότητα της Ιστορίας. Ενα βιβλίο αυστηρά ιστορικό ως προς το περιεχόμενο, όπως λέει ο συγγραφέας, και λογοτεχνικό ως προς τη μορφή. Διαβάστε πώς ο ίδιος ο Πέδρο Ολάγια διατυπώνει μια σκέψη του στον πρόλογο του βιβλίου του: «Δεν είναι εύκολο να γράψει κανείς Ιστορία: συχνά, ό,τι θεωρούσαμε αληθές παραπαίει και ραγίζει μόλις διεισδύσουμε λίγο βαθύτερα σε αυτό. Σε ό,τι αφορά τούτο το βιβλίο, όσα εξιστορούνται εδώ έχουν συμβεί. Και αν όχι ακριβώς με αυτό τον τρόπο, τουλάχιστον είναι βέβαιο ότι επηρέασαν τη μετέπειτα Ιστορία σαν να είχαν γίνει έτσι, και είναι κι αυτός ένας ακόμη τρόπος για να συμβαίνουν τα πράγματα».
Τα ζητήματα που φέρνει στο φως αυτό το βιβλίο του προσδίδουν τον χαρακτήρα ενός άτυπου μανιφέστου για την αγάπη της Ιστορίας και των ανθρώπων. Είναι μια πράξη παρηγορητική και μαζί, ενθαρρυντική.

Πηγή:Καθημερινή