Monday, March 31, 2014

Octavio Paz: Centenario de su natalicio

 
31 de marzo de 1914, centenario del natalicio de Octavio Paz,
poeta, escritor, ensayista y diplomático mexicano.
 
Se le considera uno de los más influyentes escritores del siglo XX
 y uno de los grandes poetas hispanos de todos los tiempos.
 
En 1990 recibe el Premio Nobel de Literatura.
 
 
"El muchacho que camina por este poema,
entre San Ildefonso y el Zócalo..." cumple hoy 100 años.

 Octavio Paz, el diplomático que renunció a ser embajador,
tras el suceso de Tlatelolco en 1968.
 

Friday, March 28, 2014

Από το τοπικό στο οικουμενικό / Un regionalismo universal

Οι περιπτώσεις του Carlos Drummond de Andrade
και του Guimarães Rosa 

Η αφηγηματική πρόζα του Γκιμαράεζ Ρόζα και η ποίηση του Κάρλος Ντρουμμόντ ντε Αντράντε είναι ενδιαφέροντα παραδείγματα του βραζιλιάνικου regionalismo, δηλαδή της ηθογραφίας που αποτυπώνει τις ιδιαιτερότητες των περιοχών (regiões) της Βραζιλίας, για δυο τουλάχιστον λόγους: γιατί και οι δυο -αν και πάνω από όλα ο Γκιμαράεζ Ρόζα- μετέτρεψαν το περιβάλλον τους (Minas Gerais) σε πρωταγωνιστή στα κείμενά τους και γιατί και οι δυο έκαναν πράξη κατά εξαιρετικό τρόπο την πολύ βραζιλιάνικη φιλοσοφία της «πολιτισμικής ανθρωποφαγίας».
Είναι οικουμενικοί λόγω του μεγαλείου των έργων τους και διότι γνώριζαν πώς να αναδείξουν το εγγενές θελκτικό στοιχείο των κόσμων αυτών, τους οποίους, από την Ευρώπη, αντιμετωπίζουμε ως «διαφορετικούς».

Ομιλητές: Claudia Costanzo-Δαλάτση, Debora Pio
Συντονιστής: Νίκος Πρατσίνης

ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΙ ΣΤΑ ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΚΑ


Conferência
 
Un regionalismo universal
Os casos de Carlos Drummond de Andrade
e João Guimarães Rosa

A narrativa de Guimarães e a poesia de Drummond são exemplos interessantes de regionalismo pelo menos por duas razões: porque ambos – e sobre tudo Guimarães - fizeram de seu ambiente (Minas Gerais) o protagonista de seus textos e também porque ambos levaram magistralmente à prática a filosofia brasileira da “antropofagia cultural”. São universais pela grandeza de suas obras e por terem sabido mostrar o atrativo imanente desses mundos que da Europa consideramos “diferentes”.

Sábado 29 de março de 2014, às 20:00
Oradoras: Claudia Costanzo-Δαλάτση, Debora Pio
Moderador: Νίκος Πρατσίνης

EM GREGO E EM PORTUGUÊS

"Ημέρα της Γης" στη Νέα Φιλαδέλφεια

 

"29 Μαρτίου φέτος η «Ημέρα της Γης» και εμείς στη Ν. Φιλαδέλφεια για να ευαισθητοποιήσουμε τον κόσμο δεν θα σβήσουμε μόνο τα φώτα, αλλά θα κάνουμε πολύ περισσότερα.

Στην κεντρική πλατεία της Ν. Φιλαδέλφειας, 29 και 30 Μαρτίου (Σαββατοκύριακο), θα στηθούν περίπτερα, πλήθος οικολογικών οργανώσεων, πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και άλλων εκπαιδευτικών φορέων. Πέραν όμως αυτών, για να ευαισθητοποιήσουμε και τα παιδιά, ετοιμάζουμε αυτές τις δύο ημέρες, διάφορα δρώμενα από ειδικούς εμψυχωτές (παιχνίδια, κατασκευές, τραγούδια κλπ).

Οι δράσεις και τα περίπτερα θα είναι ανοικτά από τις 10.00 το πρωί μέχρι τις 10.00 το βράδυ.

Να σημειωθεί ότι η όλη οργάνωση δεν θα στοιχίσει ούτε ένα ευρώ στον Έλληνα φορολογούμενο. Τα πάντα οργανώνονται και εκτελούνται μέσα από συλλογική δράση εθελοντών και συνεργαζόμενων φορέων (σεκιούρτι το βράδυ, εκτύπωση αφισών, μικροφωνικά κλπ).

Στα επισυναπτόμενα αρχεία, θα βρείτε το πρόγραμμα των εκδηλώσεων μέσα στο οποίο υπάρχουν περισσότερες λεπτομέρειες.

Παρακαλούμε όπως καλύψετε κοινοποιήσετε τη δράση μας. Νομίζουμε ότι αξίζει.
Για κάθε πρόσθετη πληροφορία μπορείτε να επικοινωνείτε με τον κο Σπ. Καβακόπουλο, οργανωτικά υπεύθυνο στο τηλέφωνο : 694.0967483 και στο email : spiroskavako@gmail.com.

Σπύρος Καβακόπουλος
Αντιπρόεδρος Π.Π.Ι.Ε.Δ.
Δήμου Φιλαδέλφειας - Χαλκηδόνος"

 
 

Harmonia "Misturata" presents "The 4 Misturata Seasons"

Classical vs Afrocuban
 
Beethoven or Mambo?
Mozart or Salsa?
Verdi or Habanera?
 
 
 [...] "There is nothing more interesting in these modern times than to see a musical kind, a melodious-harmonic style, through the lens of another.
 
The “Harmonia Misturata” trio is specialized exactly in this: in the reading, through a Latin sense, of some of the most famous pieces by Bach, Mozart, Beethoven and other top classical composers.
Without altering the essence of the themes, these popular melodies are imbued with the Afro-Cuban tradition and they take unpredictable extensions".

Special guests: Katia Paschou (soprano), Anna Pagkalou (mezzo soprano).

Site of Harmonia Misturata

Thursday, March 27, 2014

Εύα Λουκάτου & Martha Moreleón στο θέατρο Χυτήριο

 
Greco vs. Latino

Ελλάδα – Λατινική Αμερική. Ο έρωτας μιας κουλτούρας με μια άλλη, που από την πρώτη τους «συνάντηση» η καρδιά άρχισε να χτυπάει σαν τρελλή!

Η τραγουδοποιός Εύα Λουκάτου πειραματίζεται και συμπράττει επί σκηνής με τη λατίνα Martha Moreleón και δοκιμάζει να ενώσει το tango με το latin και τη λαΐκή μουσική της Λατινικής Αμερικής με της Ελλάδας.

Η Εύα, Κεφαλονίτισσα με επιρροές από το tango και τη μουσική της Αργεντινής, με πλούσια δισκογραφία και συνεργασίες με έλληνες και ξένους καλλιτέχνες και η Martha από το Μεξικό, που ζει και εργάζεται πολλά χρόνια στην Ελλάδα, με πολλές συνεργασίες στην ελληνική και latin μουσική σκηνή, συναντιούνται και μας πάνε μια βόλτα στις γειτονιές της Ελλάδας και της Λατινικής Αμερικής με ένα μουσικό πρόγραμμα όπου κυρίαρχο ρόλο έχουν οι διασκευές γνωστών ελληνικών και ξένων τραγουδιών καθώς και τραγουδιών από την προσωπική δισκογραφία της Εύας Λουκάτου και της Martha Moreleón.

Οι δύο ερμηνεύτριες ενώνονται και υπόσχονται μοναδικές μουσικές εμπειρίες, πολύ ρυθμό και κέφι αλλά και απρόσμενες συγκινήσεις.

Την Εύα και τη Martha πλαισιώνουν οι εξαιρετικοί μουσικοί Román Gómez από την Αργεντινή στο πιάνο και στο bandoneón, Demian Gómez από την Αργεντινή στα κρουστά και Yoel Soto από την Κούβα στο μπάσο.

Παραστάσεις: Σάββατο 29/3 & 12/4
Θέατρο Χυτήριο, Ιερά Οδός 44, Γκάζι
Τηλ.: 210-3412313 και 695 1787821

Ωρα προσέλευσης: 22:00
Ωρα έναρξης: 22:30

Είσοδος 5 ευρώ

Πωλείται η «σχεδία» στην Πλατεία Πατριάρχου. Μην προσπερνάμε!

 
Στο πιο κεντρικό σημείο του Δήμου Φιλαδέλφειας-Χαλκηδόνος,
στην Πλατεία Πατριάρχου, πωλείται το περιοδικό δρόμου «σχεδία». 
Αγοράζοντάς το, δίνουμε μια μικρή ευκαιρία στους πωλητές -που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα επιβίωσης- να εξασφαλίσουν κάποιους πόρους με αξιοπρέπεια.
 
Η «σχεδία» είναι το μοναδικό ελληνικό περιοδικό δρόμου και μέλος του Διεθνούς Δικτύου Εφημερίδων Δρόμου (International Network of Street Papers-INSP), το οποίο απαριθμεί 122 περιοδικά δρόμου, σε 41 χώρες, με 14.000 άστεγους, άνεργους πωλητές και 6.000.000 διεθνώς αναγνώστες.
 
Η «σχεδία», όπως συμβαίνει με όλα τα περιοδικά δρόμου του κόσμου, δεν πωλείται στα συνήθη σημεία διάθεσης Τύπου, όπως περίπτερα, αλλά αποκλειστικά και μόνο στους δρόμους της πόλης από διαπιστευμένους πωλητές. Οι πωλητές προέρχονται από ευάλωτες κοινωνικά πληθυσμιακές ομάδες: άστεγοι, άνεργοι και γενικώς άνθρωποι που αποδεδειγμένα ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Από την τιμή πώλησης του περιοδικού (3,00 ευρώ), το 50% (δηλαδή το 1,50 ευρώ) πηγαίνει απευθείας στον ίδιο τον πωλητή. Αποτελεί μια ξεχωριστή ευκαιρία να εξασφαλίσουν ένα ελάχιστο, αξιοπρεπές εισόδημα, αλλά και μέσο απεγκλωβισμού από το φαύλο κύκλο της κοινωνικής απομόνωσης και του αποκλεισμού. Αποτελεί επίσης ένα επιπλέον κίνητρο να ξαναχτίσουν τις ζωές τους.
 

ΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Η ΣΧΕΔΙΑ

 
Η «σχεδία» δεν είναι επαιτεία. Οι πωλητές δεν επαιτούν, αλλά με αξιοπρέπεια πωλούν το περιοδικό για να εξασφαλίσουν ένα εισόδημα, το οποίο προηγουμένως οι ίδιοι έχουν αγοράσει. Κάθε πωλητής από τη στιγμή που ενταχθεί στο δίκτυο πωλητών της «σχεδίας» θα του δοθούν δωρεάν δέκα (10) αντίτυπα. Είναι το αρχικό του κεφάλαιο. Όταν πουλήσει αυτά τα δέκα αντίτυπα μπορεί να χρησιμοποιήσει το αρχικό κεφάλαιο για την αγορά άλλων, στο 50% της ονομαστικής τους αξίας (αξία εξωφύλλου). Με άλλα λόγια, ως πωλητής αγοράζει το περιοδικό 1,50 ευρώ και το πουλάει 3,00 ευρώ. Δεν είναι ελεημοσύνη. Ο ενδιαφερόμενος/αναγνώστης με τα 3,00 ευρώ αγοράζει ένα προϊόν, στην προκειμένη περίπτωση ένα αξιόλογο δημοσιογραφικό περιοδικό ποικίλης ύλης με σαφή κοινωνικό προσανατολισμό. Είναι ταυτοχρόνως και μια πράξη αλληλεγγύης. 
 
Πηγές:

Ζητούνται εθελοντές για τις εκδηλώσεις για την "Ημέρα της Γης"

Το διήμερο για την "Ημέρα της Γης"  στην κεντρική πλατεία της Ν. Φιλαδέλφειας, είναι αυτό το Σαββατοκύριακο.

Φίλες και φίλοι, όλοι εσείς που εκφράσατε την επιθυμία να βοηθήσετε στο στήσιμο του διημέρου, θα πρέπει να γνωρίζετε ότι χρειαζόμαστε βοήθεια τις παρακάτω μέρες και ώρες :

1. Σάββατο πρωί για τρεις ώρες, από τις 6 έως τις 9 το πρωί. Στήσιμο ταμπλό, τραπεζοκαθισμάτων, ομπρελών κλπ. Μπορείτε να έρθετε ακόμη και για μία ώρα.
2. Ξενύχτι - Φύλαξη χώρων από Σάββατο προς Κυριακή. Από τις 11 το βράδυ μέχρι τις 7 το πρωί. Όσοι περισσότεροι/ες μαζευτούμε, τόσο οι βάρδιες θα μικραίνουν. Πιστεύω ότι η κάθε βάρδια θα είναι μικρότερη των δύο ωρών.
3. Κυριακή βράδυ 9 με 11 το πολύ. Ξεστήσιμο ταμπλό, ομπρελών, τραπεζοκαθισμάτων και τοποθέτησή τους σε γωνία της πλατείας.

Λιγουλάκι δύσκολες οι δουλειές, που γίνονται εύκολες, αν πιστεύουμε στην ανάγκη δράσεων και εκδηλώσεων, που γίνονται από μας για μας.

Σπύρος Καβακόπουλος
(Τηλ.: 694.0967483, email: spiroskavako@gmail.com)
Αντιπρόεδρος Π.Π.Ι.Ε.Δ.
Δήμου Φιλαδέλφειας - Χαλκηδόνος

Πάει κι αυτή η Κυριακή - Λάκης Παππάς


 

Wednesday, March 26, 2014

Να σκέφτεστε-Να μαθαίνετε-Να αντιδράτε / Pensar-Aprender-Reaccionar

Κυκλοφόρησε και ηλεκτρονικά το τελευταίο τεύχος του δίγλωσσου πολιτιστικού περιοδικού Sol Latino,  όπου δημοσιεύεται η συνέντευξη που πήρα από τον Νικολάς Χιμένεθ με θέμα τα Ρομανό, την διεθνή γλώσσα των Τσιγγάνων.



Οι Τσιγγάνοι και τα Ρομανό
α σκέφτεστε - Να μαθαίνετε - Να αντιδράτε"
 
Της Ιωάννας Ν.Τζαβάρα (Juanita La Quejica) για το Sol Latino

Τα τελευταία 10 χρόνια -ξεκινώντας αρχικά και εν μέρει από το φλαμένκο- ήρθα σε επαφή με κάποιους ισπανόφωνους Τσιγγάνους και μου τράβηξε ιδιαίτερα το ενδιαφέρον η κουλτούρα, ο τρόπος σκέψης, καθώς και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα στην προσπάθειά τους για μια καλύτερη ζωή. Συζητώντας για το θέμα στην Ελλάδα, αυτό που ακούω πιο συχνά -στα πλαίσια μιας πρώτης αρνητικής στάσης απέναντι στους Τσιγγάνους- είναι ότι πρόκειται για ένα λαό που δεν έχει καν τη δική του γλώσσα. Αυτό, για πολλούς θεωρείται ένα ισχυρό επιχείρημα για να δικαιολογήσουν και να διαιωνίζουν έτσι τα αρνητικά συναισθήματα που τρέφουν απέναντι στους Τσιγγάνους, ανεξαρτήτως εθνικότητας. Καθώς είχα τη δυνατότητα να γνωρίσω έναν βαθύ γνώστη του θέματος που μου έλυσε αρκετές απορίες, πιστεύω πως ο Ισπανός Νικολάς Χιμένεθ είναι ίσως ο πιο κατάλληλος άνθρωπος για να μας μιλήσει για την γλώσσα των Τσιγγάνων και να καταρρίψει κάποια από τα στερεότυπά μας.
 
Ο Νικολάς Χιμένεθαδρίτη, 1968) είναι κοινωνιολόγος και διδάσκει το μάθημα "Ρομά στην Ισπανία. Ιστορία και Πολιτισμός" στο Πανεπιστήμιο Αλκαλά δε Ενάρες. Επίσης, είναι σύμβουλος γλωσσολογίας στο Ινστιτούτο Πολιτισμού Ρομά της Μαδρίτης. Έχει αφιερώσει τη ζωή του στη μελέτη και διάδοση των ρομανό, της γλώσσας των Ρομά, των Τσιγγάνων. Είναι ο συγγραφέας του βιβλίουSar san? ¿Cómo estás?”, μιας μεθόδου εκμάθησης των ρομανό. Πιστεύει ότι η πολυμορφία είναι πλούτος και ότι η εκμάθηση των ρομανό αποτελεί δικαίωμα και δουλεύει ακούραστα γι' αυτό.
Δέχτηκε με χαρά να συνομιλήσει μαζί μας για χάρη των αναγνωστών του Sol Latino.

Ιωάννα Ν.Τζαβάρα (Juanita La Quejica): Οι Ισπανοί Τσιγγάνοι μιλάνε ρομανό;
Νικολάς Χιμένεθ: Όχι, σήμερα, οι αυτόχθονες Ισπανοί Τσιγγάνοι δεν μιλάνε ρομανό, μιλάνε ισπανικά. Μια μερίδα μιλάει μια παραλλαγή των ισπανικών, τα τσιγγάνικα ισπανικά, ή, όπως εμένα μου αρέσει να λέω, τα “gitañol”, που διαφοροποιούνται από τα  «κανονικά» ισπανικά για διάφορους λόγους: αρχικά λόγω της χρήσης ορισμένων δικών τους πολιτισμικών όρων, για παράδειγμα το "pidío" είναι η τελετή όπου ζητάς το χέρι κάποιας και ο "bastonero" είναι ένας άνθρωπος που κανονίζει το χορό στις γιορτές. Επίσης, υπάρχουν ορισμένες λέξεις με άλλη σημασία, όπως “quimera” (= χίμαιρα) που σημαίνει συμπλοκή μεταξύ Τσιγγάνων, και emplear (=χρησιμοποιώ, κ.ά.) που στα  “gitañol” σημαίνει αγοράζω εμπορεύματα προς πώληση. Την ίδια στιγμή, υπάρχει η χρήση αρχαϊσμών (malquisto, mercar, κλπ.) ή τσιγγάνικων ιδιωματικών όρων (¡valgame!, ¡polama!), και, βεβαίως, η διατήρηση ορισμένων λέξεων ρομανό σε φράσεις στα ισπανικά: Diquela, su primo, manana bajan a pedir a mi Juana = Κοίτα, ξάδερφε, αύριο θα 'ρθουνε να ζητήσουνε το χέρι της Χουάνας μου.  Δεδομένου όμως ότι στην Ισπανία ζουν πολλοί Τσιγγάνοι μετανάστες (κυρίως από τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, αλλά και από τη Βοσνία, το Κοσσυφοπέδιο, τη Σερβία, κλπ.), σήμερα μπορούμε να συναντήσουμε πολλούς Τσιγγάνους που διαμένουν στην Ισπανία και είναι ρομανόφωνοι. Υπάρχει επίσης μια ομάδα Τσιγγάνων εγκατεστημένων από παλιά στην Ισπανίαολλές από τις οικογένειες αυτής της ομάδας ζουν στην Ισπανία από τα μέσα του 19ου αιώνα-,  τους οποίους αποκαλούμεύγγρους", αν και στην πλειοψηφία τους δεν προέρχονται από την Ουγγαρία αλλά από τη Ρουμανία και την πρώην Γιουγκοσλαβία, ορισμένοι εκ των οποίων διατηρούν ακόμα την χρήση των ρομανό.
J. L. Q.: Τι είναι τα "καλό";
Ν. Χ.: Τα "καλό" είναι μια γλώσσα που έχει επινοηθεί από μια "μανία" (ή ένα χόμπυ όπως θα λέγαμε σήμερα) από μια ομάδα "payos", δηλαδή μη Τσιγγάνων, ή "gachos", οι οποίοι είναι λάτρεις του φλαμένκο, των ταυρομαχιών και οποιουδήποτε τσιγγάνικου ή "cañí"στοιχείου, και θα ήθελαν να μιλάνε σαν αληθινοί Τσιγγάνοι. Η ζήτηση από πλευράς της ομάδας αυτής οδήγησε τους βιβλιοπώλες στο να αναθέσουν τη σύνταξη διαφόρων λεξικών, αρκετά διαδεδομένων.
J. L. Q.: Και τότε, τι είναι τα ρομανό;
Ν. Χ.:  Τα ρομανό είναι η γλώσσα των Τσιγγάνων. Να το εξηγήσω: όλες οι κοινότητες Τσιγγάνων μιλάνε τη γλώσσα του περιγύρου τους, τη γλώσσα των μη Τσιγγάνων της επικράτειας όπου ζουν, ενώ ορισμένες μιλούν και ρομανό σε κάποια από τις παραλλαγές τους.
J. L. Q.: Εσείς, διδάσκετε ρομανό;
Ν. Χ.:  Ναι, ευκαιριακά. Το περσινό καλοκαίρι, στο Πανεπιστήμιο Αλκαλά διοργανώσαμε ένα εντατικό τμήμα εισαγωγής στα ρομανό.
J. L. Q.: Και είχε πολλούς μαθητές;
Ν. Χ.:  Ναι, 40. Αγόρια και κορίτσια διαφόρων ηλικιών.
J. L. Q.: Όλοι τους Τσιγγάνοι;
Ν. Χ.:  Όχι, ούτε κατά διάνοια! Είχαμε μόνο τέσσερις μαθήτριες Τσιγγάνες όλες κι όλες, οι υπόλοιποι ήταν "gachós", "payos".
J. L. Q.: Γιατί; Σε τι οφείλεται αυτό;
Ν. Χ.:  Στ' αλήθεια δεν ξέρω, υποθέτω όμως ότι είναι δύσκολο να έχουν πρόσβαση στην ενημέρωση, άρα δεν έμαθε πολύς κόσμος για τη λειτουργία αυτού του τμήματος… Εν πάση περιπτώσει, εννοείται ότι οι Ισπανοί Τσιγγάνοι δεν αισθάνονται την επιτακτική ανάγκη να μάθουν ρομανό. Όπως σας είπα και προηγουμένως, μιλάμε ισπανικά. Κι όχι μόνο μιλάμε, αλλά και τραγουδάμε στα ισπανικά. Μια μεγάλη μερίδα του πληθυσμού των Τσιγγάνων της Ισπανίας ασχολείται επαγγελματικά με τη μουσική, και μολονότι πολλοί ερμηνεύουν διάφορες παραλλαγές της τσιγγάνικης μουσικής (ρούμπα και φλαμένκο), όλοι χρησιμοποιούν τα ισπανικά ως μέσον έκφρασης. Μια άλλη μεγάλη μερίδα Ισπανών Τσιγγάνων ασχολούνται με το εμπόριο, και το βασικό εργαλείο ενός εμπόρου είναι να κατέχει τη γλώσσα των δυνητικών πελατών του.
J. L. Q.: Εσείς όμως συντάξατε μια μέθοδο διδασκαλίας των ρομανό
Ν. Χ.:  Βεβαίως. Αυτό είναι το δίκαιο. Η Ισπανία είναι μια πολύγλωσση χώρα, και δεν γίνεται να υπάρχει μια εθνοτική ομάδα με δική της γλώσσα που να μην διαθέτει τα απαραίτητα υλικά για την εκμάθησή της. Εντούτοις, η μέθοδος αυτή δεν χρησιμεύει σε τίποτε αν δεν υπάρχει μια πολιτική υποστήριξης της γλώσσας και του πολιτισμού των Τσιγγάνων. Κατ' αυτήν την έννοια, η Κυβέρνηση της Ισπανίας και οι υπηρεσίες της δεν κάνουν τίποτε για τον τσιγγάνικο πολιτισμό.
J. L. Q.: Νομίζω ότι κάτι τέτοιο συμβαίνει και στην Ελλάδα, μαζί με μια τάση αντιτσιγγανισμού η οποία εντείνεται στο μέτρο που επιδεινώνεται η οικονομική κατάσταση.
Ν. Χ.:  Ο αντιτσιγγανισμός είναι ένα δεινό που πρέπει να καταπολεμηθεί με κάθε μέσον διότι πλήττει τρομερά τους Τσιγγάνους πολίτες και οι συνέπειές του υπονομεύουν την κοινωνία στο σύνολό της.
J. L. Q.: Και τι μπορούμε να κάνουμε; Εσείς τί μας προτείνετε;
Ν. Χ.:  Να σκέφτεστε. Να μαθαίνετε. Και να αντιδράτε.
  


Los Gitanos  y el Romanó
“Pensar - aprender - Reaccionar”

Por Ioanna N.Tzavara (Juanita La Quejica) para Sol Latino

Desde hace diez años -y de alguna modo a través del flamenco- he venido cultivando el trato con gitanos hispanohablantes cuya cultura y mentalidad así como los problemas a que se enfrentan en la actualidad en su búsqueda por mejores condiciones de vida, han atraído mi atención de manera muy particular. Al hablar del tema en Grecia, lo que suelo escuchar -como primera reacción negativa respecto a los gitanos- es que se trata de un pueblo que no posee ni siquiera su propia lengua, lo cual parece ser un argumento de peso para justificar y perpetuar sus sentimientos negativos hacia los gitanos, sea cual fuere su nacionalidad. Tuve la oportunidad de acercarme a alguien que conoce en profundidad el tema y que me aclaró muchas dudas. Creo que el español Nicolás Jiménez es tal vez la persona idónea para hablarnos de la lengua de los gitanos y de echar por tierra algunos de nuestros estereotipos.
 
Nicolás Jiménez (Madrid, 1968) es sociólogo y profesor de “Gitanos de España. Historia y cultura” en la Universidad de Alcalá de Henares. Además, es asesor de lingüística del Instituto de Cultura Gitana de Madrid. Ha dedicado su vida al estudio y difusión del romanó, el idioma gitano. Es autor de “Sar san? ¿Cómo estás?” un método de enseñanza de romanó. Piensa que la diversidad es riqueza y que el aprendizaje del romanó es un derecho y por eso trabaja incansablemente. Aceptó con gusto hablar conmigo para los lectores de Sol Latino.
 
Juanita La Quejica: ¿Los gitanos españoles hablan romanó?
Nicolás Jiménez: No, en la actualidad los gitanos autóctonos españoles no hablan romanó, hablan español. Una parte de ellos habla una variante de español, el español gitano o, como a mí me gusta denominarlo, “gitañol” que se diferencia del español estándar por el uso de algunas terminologías culturales propias (un pidío es una ceremonia de petición de mano, un bastonero es la persona que regula el baile en las fiestas…), el uso de algunas palabras con acepciones específicas (quimera como pelea entre personas gitanas, emplear como adquirir mercancías para la venta…), el uso de arcaísmos (malquisto, mercar…) o modismos propios (¡válgame! ¡polama!) y, por supuesto, por mantener entremezcladas algunas palabras romaníes: diquela, su primo, mañana bajan a pedir a mi Juana = Mira, primo, mañana vienen a pedir la mano de mi [hija] Juana.
Pero dado que en España reside un buen número de gitanos y gitanas inmigrantes (de Bulgaria y Rumanía, sobre todo, pero también de Bosnia, Kosovo, Serbia, etc) en la actualidad podemos encontrar a muchos gitanos que residen en España y son romanó-parlantes. También hay, históricamente asentado en España, un grupo de gitanos a los cuales llamamos “húngaros” (aunque la mayoría no proceden de Hungría sino de Rumanía y de Yugoslavia) –muchas de cuyas familias viven en España desde mediados del siglo XIX– quienes aún mantienen el romanó.
JLQ: ¿Qué es el caló?
NJ: El caló es un lenguaje inventado por la “afición”, un grupo de payos –es decir, no gitanos o gachós– aficionados al flamenco, a los toros, en definitiva a lo cañí o gitano, que querían hablar como los verdaderos gitanos y cuya demanda hizo posible que los libreros encargasen la elaboración de varios diccionarios ampliamente difundidos.
JLQ: ¿Entonces qué es el romanó?
NJ: El romanó es el idioma gitano. Bueno, me explico, todas las comunidades gitanas hablan el idioma de su entorno, el idioma de los payos del territorio donde viven y, algunas de ellas hablan el romanó en alguna de sus variantes.
JLQ: ¿Usted enseña romanó?
NJ: Sí, ocasionalmente. Este último verano, aquí en la Universidad de Alcalá hemos organizado un curso intensivo de introducción al romanó.
JLQ: ¿Hubo muchos alumnos?
NJ: Sí, 40. Chicos y chicas de diferentes edades.
JLQ: ¿Todos gitanos?
NJ: No, no, ¡ni mucho menos! Tan solo tuvimos cuatro alumnas gitanas, el resto era gachós, payos.
JLQ: ¿Por qué? ¿A qué se debe?
NJ: Bueno, realmente no lo sé pero supongo que es difícil acceder a la información, que no se enteró mucha gente de la realización de este curso… De todas formas, es comprensible que los gitanos españoles no sientan una gran necesidad de aprender romanó. Como ya le dije, hablamos español. Y no solo lo hablamos: cantamos en español. Una gran parte de la población gitana española se dedica profesionalmente a la música y aunque muchos interpretan diversas variantes de música gitana (rumba y flamenco) todos utilizan el español como vehículo de expresión. Otra gran parte de españoles gitanos se dedican al comercio y la principal herramienta de un comerciante es el dominio de la lengua de sus potenciales clientes.
JLQ: Pero usted ha desarrollado un método de enseñanza de romanó…
NJ: Claro. Es de justicia. España es un país plurilingüe y lo que no puede ser es que haya un grupo étnico con lengua propia que no cuente con materiales adecuados para su aprendizaje. No obstante, este manual no sirve de nada si no hay una política de apoyo a la lengua y la cultura gitana. En este sentido, el gobierno de España y sus instituciones no están haciendo nada por la cultura gitana.
JLQ: Creo que algo parecido ocurre en Grecia también, junto con una tendencia al antigitanismo que va creciendo a medida que la situación económica empeora.
NJ: El antigitanismo es un mal que debe combatirse por todos los medios porque está afectando terriblemente a los ciudadanos gitanos y sus consecuencias socavan a la sociedad en su conjunto.
JLQ: ¿Y qué podemos hacer?¿Qué nos propone usted?
N.J.: Pensar. Aprender. Y reaccionar.