Café de los Maestros του Gustavo Santaolalla

Σε μία μόνο αίθουσα παίζεται αυτές τις μέρες στην Αθήνα το Café de los Maestros, η ταινία-ντοκυμαντέρ του Gustavo Santaolalla που μιλά για το τανγκό και τους σημαντικούς Αργεντινέζους καλλιτέχνες που μεσουράνησαν μεταξύ 1940-1960 και άφησαν το στίγμα τους σε αυτόν τον χώρο.

Για όσους στρέφουν το βλέμμα με αγάπη προς την Λατινική Αμερική, θα μπορούσε να γίνει πιο εύκολα αποδεκτή η ταινία χωρίς να βαρυγκομήσουν ιδιαίτερα μια χαμένη έξοδο.

Ο πολύ χαμηλός ήχος στο σινεμά που παίζεται, καθώς και μια άσχημη μυρωδιά (έντονο πρόβλημα αποχέτευσης) που πλανάται στον αέρα, δεν βοηθούν εξ αρχής τους θεατές.

Και πάμε στην ουσία. Οσοι έχουν δει το Buena Vista Social Club ή ταινίες αργεντίνικες γύρω από το τανγκό και το παρελθόν (όπως το Bar "El Chino") θα απογοητευθούν αν περιμένουν το ίδιο νεύρο και το ίδιο πάθος.

To Café de los Maestros "σώζεται" κυρίως στο δεύτερο μισό από τους ίδιους τους Maestros πάνω στη σκηνή, όταν πια δεν χοροπηδά σαν χαζό παιδί χαρά γεμάτο (!) ο βραβευμένος με 2 Οσκαρ Gustavo Santaolalla. Και πάλι, τους κόβει άτσαλα τις ερμηνείες ο σκηνοθέτης Miguel Kohan για τους χωρέσει όλους, σαν να προσπαθεί όμως να τους "ξεπετάξει".

Πολύ επιφανειακή η προσέγγιση και η ματιά του Santaolalla από την πρώτη στιγμή, αν σκεφτεί μάλιστα κανείς την έντονη και παθιασμένη ιστορία των ανθρώπων και του κόσμου που προσπαθεί να μας μεταφέρει και να μας δώσει μια πολύ μικρή γεύση.

Ο αμερικανός Ry Cooder τα κατάφερε πολύ καλύτερα στο αντίστοιχο εγχείρημα με τους παππούδες Κουβανούς σε σχέση με τον Αργεντινέζο Gustavo, παρότι ο δεύτερος μιλά για τις ίδιες τις ρίζες του. Ισως γιατί ο Ry αντιμετωπίζει τους Κουβανούς μέσα από τη θολή εικόνα ενός παραμυθιού που του δημιουργεί δέος και θαυμασμό, ενώ ο Santaolalla δεν μπορεί να κρύψει αισθήματα λύπης αλλά και οίκτου, για το ένδοξο παρελθόν των συμπατριωτών του που θάφτηκε στη λήθη και -ίσως- στη μιζέρια.

Η μετάφραση επίσης έχει χονδρές κοτσάνες:
το ντοκυμαντέρ μιλά για το τανγκό και τους σημαντικότερους καλλιτέχνες του στη χώρα που το γέννησε. Ποιό είναι το βασικό όργανο; Το μπαντονεόν. Από πότε το μπαντονεόν έχει μεταφραστεί ως ακορντεόν στα ελληνικά; Πρόκειται απλούστατα για διαφορετικό όργανο και δεν επιτρέπεται να κακοποιείται και να μεταλάσσεται έτσι ο βασικός "πρωταγωνιστής" του tango, αλλά και του Café de los Maestros. Θα τρίζουν τα κόκκαλα του Ζακ Μεναχέμ που μας μύησε μέσα από τις ραδιοφωνικές εκπομπές του στον Αθήνα 9.84 σε αυτό το όργανο και αυτές τις μουσικές, από την "ιεροσυλία". Και πώς το Percal, ένα από τα κεντρικά θέματα-τραγούδια του Alberto Podestá, μεταφράζεται ως λινό όταν μάλιστα το τραγούδι μιλά για ένα φθηνό βαμβακερό τσίτι, με το οποίο παρομοιάζεται η ίδια τη ζωή;

Δεν αρκεί κάποιος να γνωρίζει στοιχειωδώς την γλώσσα στην οποία μεταφράζει για να ασχοληθεί επιτυχώς με το αντικείμενο, όταν μάλιστα μιλάμε για μια γλώσσα που βρίσκει πάνω από 22 διαφορετικές εκδοχές, αναλόγως την ήπειρο και τη χώρα στις οποίες ομιλείται και είναι μία από τις επίσημες γλώσσες. Πρέπει ο "ειδικός" να έχει ασχοληθεί και με τους Πολιτισμούς που κουβαλά η κάθε χώρα, ή τουλάχιστον να έχει μελετήσει το αντικείμενο με το οποίο ασχολείται το κείμενο που μεταφράζει.

Νομίζω πως όσοι δεν είναι παθιασμένοι "εραστές" του tango, της Λατινικής Αμερικής ή του Buenos Aires (μην περιμένετε να δείτε κάτι ιδιαίτερο για την πόλη στην συγκεκριμένη ταινία), καλύτερα να το δουν σε dvd και να προμηθευτούν οπωσδήποτε την μουσική.

ΥΓ. Στους τίτλους τέλους αναφέρεται ότι ήδη έχουν πεθάνει 3 από τους συμμετέχοντες μουσικούς, μέσα σε αυτούς η σπουδαία Lágrima Ríos -η Perla Negra del Tango- η οποία δεν κατάφερε καν να παρευρεθεί στην συναυλία στο Teatro Colón (από όπου και το μισό περίπου μέρος των γυρισμάτων τον Αύγουστο του 2006). Από αυτής της πλευράς, σημαντική η προσφορά του Santaolalla που όμως δεν την ολοκλήρωσε, καθώς δεν άφησε το όνειρό του να παρασυρθεί από τους ρυθμούς του tango και να απογειωθεί, δεμένος και κρατημένος ίσως στο έδαφος του Los Angeles (όπου ζει πλέον μόνιμα) από τις σιδερένιες μπάλλες των Οσκαρ στα πόδια του.

Ακούμε:

Lágrima Ríos & Aníbal Arias - Vieja Viola

Alberto Podestá - Percal