Εισήγηση του δασολόγου Ηλία Αποστολίδη για το Άλσος Νέας Φιλαδέλφειας

Άλσος, Νομοθεσία και Προστασία

α. Γενικά

Είναι γνωστό ότι στην περιοχή της Αθήνας και σε όλα τα αστικά κέντρα της χώρας, το πράσινο είναι ανεπαρκές. Μόλις 2-3 τ.μ. ανά κάτοικο. Αντίστοιχες ελλείψεις υπάρχουν και σε άλλους κοινόχρηστους χώρους που είναι αναγκαίοι για τη λειτουργία των πόλεων, με αποτέλεσμα, κατά καιρούς, σημαντικό ποσοστό πρασίνου να έχει διατεθεί για άλλες κοινές χρήσεις (σχολεία, γήπεδα, εκκλησίες, θέατρα, αναψυκτήρια).

Οι περισσότεροι χώροι αστικού πρασίνου της Αθήνας, αλλά και άλλων πόλεων, προέρχονται από παλιές αναδασωτέες εκτάσεις και αλσύλλια που δημιουργήθηκαν αρχικά εκτός πόλεων από τη δασική υπηρεσία.

Με βάση το Σύνταγμα του 1975, με τις διατάξεις του Ν. 998/79 καθιερώθηκε μια αυστηρή προστασία στα πάρκα και τα άλση ως προς τη διατήρηση του προορισμού τους, ενώ το ΣτΕ, με βάση αυτές τις διατάξεις, ακύρωσε, σε πολλές περιπτώσεις, απόπειρες αλλαγής της χρήσης τους.

Τελευταία, οι ΟΤΑ που έχουν συνήθως την αρμοδιότητα συντήρησης και λειτουργίας των χώρων του αστικού πρασίνου, αντιμετωπίζουν τα πάρκα και άλση ως χώρους προς εκμετάλλευση, όπως άλλωστε τα πεζοδρόμια και τις πλατείες. Όμως, ταυτόχρονα έχει αναπτυχθεί και ένα κίνημα υπεράσπισης αυτού του χώρου όπως στα Πατήσια στην Αθήνα.

β. Το Άλσος

·       Ιδιοκτησιακά στοιχεία

Οι διαμορφωμένοι χώροι του Άλσους εντός περίφραξης έχουν έκταση 423 στρεμμάτων. Τα 122 στρέμματα έχουν παραχωρηθεί από το Υπουργείο Γεωργίας στο Δήμο Ν. Φιλαδέλφειας κατά κυριότητα με την απόφαση 12419/1041/2-5-1969, ενώ τα υπόλοιπα έχουν παραχωρηθεί κατά χρήση στο διηνεκές, με την προϋπόθεση ο Δήμος να προβαίνει σε ενέργειες και μέτρα για τη βελτίωση και συμπλήρωση των αναδασώσεων και τον εξωραϊσμό και την προστασία του Άλσους.

Σύμφωνα με το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Ν. Φιλαδέλφειας, το Άλσος, υπάγεται στο σχέδιο πόλης ως χώρος ειδικών χρήσεων και παραμένει άλσος. Προστατεύεται από τις διατάξεις της Δασικής Νομοθεσίας. Η διαχείριση του χώρου ανήκει στον Δήμο Νέας Φιλαδέλφειας.

·       Νομοθεσία στην οποία υπάγεται 

Τα άλση με βάση τη νομοθεσία υπάγονται στα Δάση και τις Δασικές εκτάσεις και ισχύουν σ’ αυτές όλες οι προστατευτικές διατάξεις του Συντάγματος και της Δασικής Νομοθεσίας. Τα δύο άρθρα του Συντάγματος στα οποία υπάγονται τα άλση είναι τα παρακάτω:

Άρθρο 24 - (Προστασία του περιβάλλοντος)

«1. Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους και δικαίωμα του καθενός. Για τη διαφύλαξή του το Κράτος έχει υποχρέωση να παίρνει ιδιαίτερα προληπτικά ή κατασταλτικά μέτρα στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας. Νόμος ορίζει τα σχετικά με την προστασία των δασών και των δασικών εκτάσεων. Η σύνταξη δασολογίου συνιστά υποχρέωση του Κράτους. Απαγορεύεται η μεταβολή του προορισμού των δασών και των δασικών εκτάσεων, εκτός αν προέχει για την Εθνική Οικονομία η αγροτική εκμετάλλευση ή άλλη τους χρήση, που την επιβάλλει το δημόσιο συμφέρον.»

'Άρθρο 117 - (Αγροτική ιδιοκτησία, δάση, απαλλοτριώσεις, οικιστικές περιοχές)

«3. Δημόσια ή ιδιωτικά δάση και δασικές εκτάσεις που καταστράφηκαν ή καταστρέφονται από πυρκαγιά ή που με άλλο τρόπο αποψιλώθηκαν ή αποψιλώνονται δεν αποβάλλουν για το λόγο αυτό το χαρακτήρα που είχαν πριν καταστραφούν, κηρύσσονται υποχρεωτικά αναδασωτέες και αποκλείεται να διατεθούν για άλλο προορισμό.»

Ο βασικός νόμος που ρυθμίζει και προστατεύει τα ελληνικά δάση είναι ο νόμος 998/79 ο οποίος προβλέπει πότε και για ποιο λόγο μπορεί να αλλάξει χρήση ένα δάσος. Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει καμία διάταξη που να προβλέπει αλλαγή του χαρακτήρα άλσους για να χτιστεί γήπεδο.

Επειδή με την νομοθεσία που ισχύει μέχρι σήμερα η αλλαγή χρήσης δάσους είναι παράνομη και αντισυνταγματική όσο ισχύουν ο Νόμος 998/79 «περί προστασίας των δασών και δασικών εκτάσεων της χώρας» και τα άρθρα 24 παρ. 1 και 117 αρ. 3 του Συντάγματος , η κυβέρνηση με το άρθρο 82 και περίσσιο  θράσος, προσπαθεί προκλητικά να αλλάξει τον νόμο περί δασών, για να προβλέψει την επιχειρούμενη μεταβολή του χαρακτήρα του Άλσους.

Όμως γνωρίζει πολύ καλά, πως δεν μπορεί σήμερα να αλλάξει και το Σύνταγμα, ώστε να ολοκληρώσει το έργο της. Δυστυχώς γι’ αυτήν, εάν δεν αλλάξει στα 2 παραπάνω άρθρα στο Σύνταγμα, κάθε αλλαγή του δασικού νόμου θα είναι αντισυνταγματική και θα καταπίπτει σε κάθε έλεγχο του Συμβουλίου της Επικρατείας ενώ θα είναι και στην κρίση κάθε διοικητικού οργάνου να μην την εφαρμόσει, αφού  θα πάσχει νομικά.

Με βάση τα παραπάνω, αρκεί ένα ερώτημα μιας υπηρεσίας προς την διοίκηση, για να φανεί η αντισυνταγματικότητα και να καταρρεύσει σαν χάρτινος πύργος όλη αυτή η σκευωρία, που γίνεται εν γνώσει αυτών των απίστευτων λαϊκιστών, που προσπαθούν λίγες μέρες πριν τις εκλογές (κατέθεσαν το σ.ν. στις 9 Μαΐου στην Βουλή) να φανούν αρεστοί με πυροτεχνήματα και φρούδες υποσχέσεις.

·       Σημερινή κατάσταση

Το Άλσος έχει υποστεί την διαχείριση πολλών διοικήσεων και τις προσωπικές διαθέσεις δημάρχων που έκριναν τι πρέπει να γίνει και τι όχι, με βάση τις προσωπικές τους επιλογές και όχι τις επιτρεπόμενες επεμβάσεις, με βάση την δασική νομοθεσία.

Σήμερα η εγκατάλειψη είναι πολύ μεγάλη και το Άλσος δεν κινδυνεύει μόνο από τα πυροτεχνήματα της κυβέρνησης αλλά και από κάθε άλλη αιτία που μπορεί να προκαλέσει σε αυτό κακό.  

γ. Τα άρθρα 81 και 82 σε συνδυασμό με τα άρθρα 18 και 19 του νομοσχεδίου για τη Ν. Φιλαδέλφεια

Στο άρθρο 81 παρ. 4 του Σχεδίου Νόμου (ΝΣ) αναφέρεται «Στην περιοχή της παρ. 1 αίρονται ο χαρακτηρισμός και οι δεσμεύσεις που ορίστηκαν με το από 13-3-1915 Β.Δ.(ΦΕΚ 105/18-3-1915) και την αριθμ.108424/13-9-1934 απόφαση (ΦΕΚ Β΄ 133/16-10-1934) λόγω εκπλήρωσης του σκοπού για τον οποίο επιβλήθηκαν και εγκρίνεται η τροποποίηση του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου Ν. Φιλαδέλφειας με την επέκταση και τη μετατόπιση ρυμοτομικών και οικοδομικών γραμμών, όπως οι ρυθμίσεις αυτές φαίνονται στο από Φεβρουάριο 2014 τοπογραφικό διάγραμμα σε κλίμακα 1:500 που θεωρήθηκε …»

Τι είναι όμως οι δύο αποφάσεις που καταργούνται, με ποιο νόμο γίνεται αυτό, τι αναφέρει για τις αναδασωτέες εκτάσεις το Σύνταγμα και γιατί αυτό γίνεται τώρα.

Η πρώτη απόφαση αναδάσωσης του 1915 αφορά έκταση 3.000 στρεμμάτων και είναι πολύ ευρύτερη του Άλσους. Η δεύτερη απόφαση αναδάσωσης του 1934 αφορά ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της Αττικής μέσα στο οποίο βρίσκονται εκτάσεις του Αιγάλεω, της Πεντέλης και του Υμηττού. Με την απόφαση αυτή η οποία περιλαμβάνει εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα, σώθηκαν από την οικοδόμηση, πολλά δάση τα οποία αυτή περιέλαβε.

Η κήρυξη μιας έκτασης ως αναδασωτέας είναι μέτρο που λαμβάνεται υποχρεωτικά όταν μια επιφάνεια που καλύπτεται από δάσος ή δασική έκταση καταστρέφεται. Στην περίπτωση αυτή όχι μόνο δεν αποβάλλεται ο δασικός χαρακτήρας της, αλλά αποκλείεται να διατεθεί για άλλο προορισμό ή χρήση. Ο χαρακτήρας του άλσους ως αναδασωτέας έκτασης τον προστατεύει διπλά έναντι οποιουδήποτε σκέφτεται να το διαθέσει στο σύνολο, ή σε μέρος του, για άλλο σκοπό.

Το άρθρο 117 παρ. 3 του Συντάγματος είναι τόσο σαφές που δεν επιδέχεται οποιαδήποτε παρερμηνεία. Το άρθρο 81 παρ. 4 του Σχεδίου Νόμου προδίδει από μόνο του τον σκοπό για τον οποίο αίρεται η αναδάσωση και προορίζεται τμήμα του άλσους.

Όμως για κακή τύχη των κατασκευαστών αυτού του άρθρου το τμήμα του άλσους που προορίζεται να δοθεί για άλλο σκοπό δεν έχει αναδασωθεί ακόμα, αφού εκεί βρίσκονται οι εγκαταστάσεις του αμαξοστασίου του Δήμου της Νέας Φιλαδέλφειας. Επομένως η έκφραση «λόγω εκπλήρωσης του σκοπού για τον οποίο επιβλήθηκαν» δεν στέκει ούτε πραγματικά ούτε νομικά, ενώ είναι αντισυνταγματική και η διάταξη που μπήκε στο νόμο 998/1979 και επιτρέπει τέτοιου είδους αποχαρακτηρισμούς δασών.

Αντισυνταγματική όμως και η διάθεση της έκτασης των 6 στρεμμάτων για το σκοπό της ένταξης σε ρυμοτομικό σχέδιο αφού το άρθρο 24 παρ. 1 του Συντάγματος προβλέπει μεταβολή του προορισμού δασών μόνο για αγροτική εκμετάλλευση και για το δημόσιο συμφέρον. Δυστυχώς για τους λαϊκιστές που συνέταξαν το άρθρο 81 δεν προβλέπεται από το Σύνταγμα μεταβολή του προορισμού δάσους για ένταξη στο σχέδιο πόλης, επομένως η αντισυνταγματικότητα και με το άρθρο αυτό είναι προφανής και δεν πρόκειται να παράγει κάποιο θετικό γι’ αυτούς αποτέλεσμα.

Όμως ακόμη κ αν μπορούσε να υπερκεραστεί η αντισυνταγματικότητα του άρθρου 81 σε σχέση με τα δύο παραπάνω άρθρα του Συντάγματος η διάθεση τμήματος του άλσους θα προσέκρουε στο νόμο 998/79 ο οποίος δεν προβλέπει διάθεση δάσους για κατασκευή γηπέδων και καταστημάτων. Για το λόγο αυτό όπως πολύ καλά ομολογούν οι συντάκτες του άρθρου 81 ήταν απαραίτητο να κάνουν και το άρθρο 82 ώστε να τροποποιήσουν τη Δασική Νομοθεσία για να μπορεί να εκποιεί δάση και να τα μετατρέπει σε γηπεδικές υπεραγορές.

Το άρθρο 82 είναι αντισυνταγματικό, δεν μπορεί να εναρμονιστεί με κανένα από τα δύο παραπάνω άρθρα του συντάγματος και θα καταπέσει σε κάθε προσφυγή στο ΣτΕ.

Οι συντάκτες του νομοσχεδίου μαθημένοι σε ψέματα και μοίρασμα ψεύτικων ελπίδων ενώ κατασκευάζουν διατάξεις έντονα αντιπεριβαλλοντικές, έντονα αντισυνταγματικές, που δεν μπορούν να σταθούν σε κανένα σοβαρό κράτος, ταυτόχρονα υποχρεώνουν με αυτά που νομοθετούν δημοσίους υπαλλήλους να πάρουν αποφάσεις αντίθετες με τη λογική, αντίθετες με την υπάρχουσα μέχρι σήμερα νομοθεσία, αντίθετες με το Σύνταγμα, αντίθετες με τη συνείδησή τους. Όμως ο πρώτος υπάλληλος που θα ενεργήσει ως ευσυνείδητος πολίτης θα καταργήσει πρακτικά όλο αυτό τα κατασκεύασμα.

Το έργο της καταστροφής του άλσους της Νέας Φιλαδέλφειας, αλλά και άλλων αλσών και δασών της χώρας, δεν μπορεί να γίνει γιατί στηρίχτηκε και στηρίζεται σε διατάξεις ντροπής από κάθε άποψη γιατί σχεδιάστηκε από ανθρώπους ανήθικους γιατί είναι καθρέφτης ενός σάπιου καθεστώτος που καταρρέει.

Με το άρθρο 82, ουσιαστικά φωτογραφίζοντας μόνο το συγκεκριμένο Άλσος γίνεται η παρακάτω αναφορά:

«α) Επιτρέπεται, επίσης, κατ εξαίρεση, η παραχώρηση κατά χρήση τμήματος άλσους ή πάρκου στην Γενική Γραμματεία Αθλητισμού ή σε εποπτευόμενα από αυτή νομικά πρόσωπα ή σε όσα έλκουν από αυτά δικαιώματα, καθώς και η αλλαγή χρήσης τμήματος άλσους ή πάρκου, το οποίο κρίνεται απολύτως αναγκαίο για τον εκσυγχρονισμό, βελτίωση, συμπλήρωση και ασφαλή λειτουργία νομίμως υφισταμένων ή για ανέγερση νέων αθλητικών εγκαταστάσεων, υπό τις ακόλουθες σωρευτικές προϋποθέσεις :

αα)  Το παραχωρούμενο τμήμα του άλσους ή του πάρκου δεν διασπά την συνοχή και τη συνέχειά του, ως δασικού οικοσυστήματος και δεν αναιρεί την λειτουργία του

ββ) Οι εγκαταστάσεις ή τα κτίρια στο σύνολο της επιφανείας του άλσους ή του πάρκου (συμπεριλαμβανομένου και του παραχωρούμενου κατά χρήση τμήματος) δεν μπορούν να υπερβαίνουν συνολικά το 5% της επιφάνειας του άλσους ή πάρκου,

γγ) στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων των αθλητικών εγκαταστάσεων θα προβλεφθούν πρόσφορα και κατάλληλα αντισταθμιστικά μέτρα και ειδικοί όροι περιβαλλοντικής προστασίας που αντισταθμίζουν περιβαλλοντικά την αλλαγή χρήσης του τμήματος του άλσους ή πάρκου.

β) Η εξαίρεση του εδαφίου α) δεν εφαρμόζεται για τα πάρκα και άλση των δήμων Αθήνας, Πειραιά και Θεσσαλονίκης.»

Τα «κατάλληλα αντισταθμιστικά μέτρα και ειδικοί όροι περιβαλλοντικής προστασίας που αντισταθμίζουν περιβαλλοντικά την αλλαγή χρήσης»  όπως αναφέρονται στην παράγραφο 5 του άρθρου 81 του Νομοσχεδίου είναι: «α) με την πύκνωση και επαύξηση των χώρων πρασίνου στο υπόλοιπο άλσος της Νέας Φιλαδέλφειας, β) με την εντατικοποίηση της συνοχής, της συνέχειας και της λειτουργίας του άλσους, ως δασικού οικοσυστήματος, γ) με την ενίσχυση της αντιπυρικής προστασίας του και δ) με κάθε συναφές μέτρο που διασφαλίζει την αναγκαία αντιστάθμιση και αποκαθιστά το περιβαλλοντικό ισοζύγιο στο άλσος της Νέας Φιλαδέλφειας»

Με βάση τα παραπάνω:

·       δεν φαίνεται ποιος κρίνει την απολύτως αναγκαία έκταση ενός άλσους που θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για να γίνει γήπεδο και από γήπεδο, καταστήματα, χαμάμ κλπ.

·       Δεν φαίνεται πότε το πετσόκομμα του τμήματος ενός άλσους δεν διασπά τη συνοχή και τη συνέχειά του ως δασικού οικοσυστήματος και πότε τη διασπά.

·       Δεν φαίνεται ποιος έχει τη δυνατότητα να παραχωρεί το 5% της έκτασης ενός άλσους και με ποιες διαδικασίες.

·       Επίσης, θα πρέπει κάποιος που μιλάει ελληνικά να εξηγήσει τι σημαίνει «εντατικοποίηση της συνοχής, της συνέχειας και της λειτουργίας του άλσους, ως δασικού οικοσυστήματος». 

δ. Η εγκεκριμένη μελέτη διαχείρισης του Άλσους

Η Μελέτη «Προστασίας – Διαχείρισης και Ανάπλασης του Άλσους Νέας Φιλαδέλφειας» εγκρίθηκε στις 27 Νοεμβρίου 2009 από τη Διεύθυνση Δασών Περιφέρειας Αττικής με Α.Π. 3422/27-11-2009 και εγκρίθηκε και παραλήφθηκε από το Δήμο Νέας Φιλαδέλφειας στη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου στις 21/12/2009 με Αριθμό Απόφασης 316/2009. Μέχρι σήμερα και παρά τις προσπάθειες του τότε δημάρχου κ. Κόντου δεν έχει υλοποιηθεί κανένα κομμάτι της μελέτης με αποτέλεσμα το άλσος να υφίσταται μια τρομακτική εγκατάλειψη με κινδύνους που βαρύνουν κυρίως τη Δημοτική Αρχή αλλά και την Επιβλέπουσα Δασική Υπηρεσία. Παρακάτω σας παρουσιάζω συνοπτικά τη μελέτη η οποία προτείνει λύσεις στα εξής θέματα:

Ø  Δεν κόβεται κανένα δένδρο. Αντικατάσταση όλων των ξερών

Ø  Λύση για το πυροσβεστικό σύστημα με πλήρη αξιοποίηση του υφιστάμενου

Ø  Ενίσχυση του φυσικού και δασικού του χαρακτήρα

Ø  Αναβάθμιση της αναψυχής

Ø  Δυναμική εισαγωγή της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης με ανάδειξη της βιοποικιλότητας των δασών της Ελλάδας

Η μελέτη αυτή εγκρίθηκε από τη Δασική Υπηρεσία μετά από συνεννόηση που έγινε και συμφωνήθηκε να μην περιλάβει κανένα επίδικο θέμα (Κένταυρο, γήπεδο Τένις, παράνομες κατασκευές) ενώ περιέλαβε όλα τα θέματα που αφορούν το δάσος, τη διαχείριση και την προστασία του.

Το κόστος υλοποίησης της μελέτης είναι 737.000 ευρώ.

ε. Συμπεράσματα

Η υπάρχουσα Δασική Νομοθεσία (νόμος 998/1979) όπως και το Σύνταγμα, απαγορεύουν τη διάθεση δασών και δασικών εκτάσεων για σκοπούς διαφορετικούς από την προστασία και ανάπτυξη του πρασίνου. Ειδικότερα, τα άλση που αποτελούν τους μόνους χώρους πρασίνου που απέμειναν μέσα στις πόλεις και αποτελούν μοναδικούς πνεύμονες ζωής για τους κατοίκους δεν μπορούν να μειωθούν ούτε κατά ένα τετραγωνικό μέτρο.

Οι αναδασωτέες εκτάσεις προστατεύονται από το σύνταγμα (άρθρο 117 παράγραφος 3) με διπλό τρόπο, αφενός γιατί είναι δασικές, αφετέρου επειδή είναι αναδασωτέες, δηλαδή προήλθαν από την καταστροφή δάσους. Οι εκτάσεις αυτές απαγορεύεται να μεταβιβάζονται αλλά και να διατίθενται για οποιονδήποτε άλλο σκοπό πλην της αναδάσωσης.

Το άρθρο 81 είναι αντισυνταγματικό αλλά και ψευδές αφού:

·       Η άρση της αναδάσωσης πρόκειται να γίνει για τη διάθεση της έκτασης προς οικοδόμηση.

·       Δεν προβλέπεται από το Σύνταγμα αλλά ούτε και από τη δασική νομοθεσία παραχώρηση έκτασης άλσους προς οικοδόμηση.

·       Δεν ακολουθήθηκαν οι νόμιμες διαδικασίες για την παραχώρηση της έκτασης παρότι είναι παράνομη και αντισυνταγματική (Υπουργείο Γεωργίας, Δήμος, κοινωνικοί φορείς).

·       Η επιχειρούμενη οικοδόμηση του άλσους μέσω παραχώρησης σε ιδιωτικά συμφέροντα εκτός των παραπάνω είναι και ανήθικη αφού, εφόσον ολοκληρωθεί, θα χειροτερέψει τη ζωή των κατοίκων που βρίσκονται στον περίγυρο του άλσους και θα αλλάξει το τοπικό βιοκλίμα.

Σήμερα, για το άλσος υπάρχει εγκεκριμένη μελέτη της δασικής υπηρεσίας για την προστασία, διαχείριση και ανάπλαση του άλσους. Η κυβέρνηση, αντί να υλοποιήσει αυτή την εγκεκριμένη μελέτη, για να αποκτήσει το άλσος την αξία για την οποία ιδρύθηκε, παραχωρεί τμήμα του προς οικοδόμηση. Επίσης, αντί να κατεδαφίσει όλα τα αυθαίρετα κτίσματα τα οποία κρίθηκαν κατεδαφιστέα από δικαστήρια, φυτεύει μέσα στο άλσος νέο τσιμέντο.

Αγαπητοί φίλοι,

όπως καταλαβαίνετε αυτή η λαθροχειρία της Κυβέρνησης δεν μπορεί να γίνει. Το σκηνικό που στήθηκε για να εξαπατήσει ψηφοφόρους ήδη καταρρέει. Τα παιδιά μας και τα παιδιά τους θα νικήσουν την ανηθικότητα και την καταστροφή.

Ολόκληρη την εισήγηση μπορούμε να βρούμε ΕΔΩ. 

Πηγή: ΚΡΙΣΕΙΣ... ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑΣ-ΧΑΛΚΗΔΟΝΑΣ