Να παίξουν τα λαούτα

 

Τα λαούτα του Albaicín της Granada παίζουν για το αστέρι* του Enrique Morente, την 25χρονη Estrella. Η φωνή της μπορεί ακόμα να μην έχει αποκτήσει αυτήν την βαθειά χροιά που έρχεται με την ωριμότητα και απαιτείται για την ιδιαίτερη ερμηνεία του flamenco puro, έχει πάντως το ταλέντο, τα γονίδια αλλά και τις γνώσεις για να εξελιχθεί σε σπουδαία cantaora μεγαλώνοντας.

Εδώ τραγουδά μία Zambra, σε μουσική από το El gitanillo errante του Luis Mejías. "Φύγε από το παράθυρο γιατί θέλω να αναπνεύσω. Η ανάσα μου όμως είναι από φωτιά και μπορεί να καείς." Και συνεχίζει με πείσμα, απελπισία, πάθος: "Τί θέλεις από μένα; Τί θέλεις από μένα; Όταν ακόμα και το νερό που πίνω, πρέπει να το ζητήσω από σένα;"... Η zambra έχει τις ρίζες της σε μοζαραβικά ακούσματα, στις jarchas αλλά και σε παλιά σεφαραδίτικα τραγούδια. Οι ρίζες και το παρελθόν μιας χώρας, «κλεισμένα» σε ένα χορό του δρόμου και ένα τραγούδι: Μαυριτανοί, Ισπανοί, Εβραίοι σε μία αρμονική –για αρκετούς αιώνες- συνύπαρξη. Στην πιο πρόσφατη ιστορία, ιδιαίτερα αγαπητή έγινε η zambra γύρω στο 1940-50, με τον Manolo Caracol και την Lola Flores να ξεχωρίζουν και τότε απέκτησε μια θεατρική μορφή. Σήμερα η αρχικά μαυριτάνικη γιορτή και αργότερα ο παλιός χορός που αποτελείτο από τρία μέρη (alboreá, cachucha και mosca) που συμβολίζουν τις σημαντικές στιγμές του τσιγγάνικου γάμου έχει εξελιχθεί σε ένα ιδιαίτερα τουριστικό θέαμα από τους gitanos της Ανδαλουσίας, στις σπηλιές του Sacromonte στην Granada. Εκεί που η María La Canestera στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα γέμιζε θαυμασμό με την zambra και το χορό της από τους ανθρώπους της τέχνης και του θεάματος ως και τον βασιλιά Alfonso XIII, που θεωρούσαν υποχρεωτική τη στάση στην σπηλιά της για να πάρουν μια γεύση από μια μοναδική καλλιτέχνιδα του flamenco.

Ας επιστρέψουμε όμως στο σήμερα και στην Estrella Morente. Τραγουδίστρια του flamenco, γέννημα θρέμμα granaína, κόρη του Δάσκαλου (με Δ κεφαλαίο για τον μουσικό κόσμο)του flamenco Enrique Morente και της χορεύτριας Aurora Carbonell, ανηψιά του cantaor Antonio Carbonell και του κιθαρίστα José Carbonell, ανατράφηκε σε ένα περιβάλλον γεμάτο από μουσική, χορό και flamenco, περιτριγυρισμένη από την πρώτη στιγμή από καλλιτέχνες. Στα 17 της, την άνοιξη του 97, έκανε το ντεμπούτο της μπροστά στο μαδριλένικο κοινό και κατάφερε να ανοίξει την πόρτα της επιτυχίας, αφού τους άφησε όλους άφωνους. Δεν μπορούσαν να πιστέψουν ότι μια πιτσιρίκα προσέγγιζε με τέτοιον τρόπο μια seguiriya, ένα soleá, μια taranta... Η Estrella (Αστέρω ελληνιστί;) γεννήθηκε για να τραγουδά και είναι και αυτό που θέλει να κάνει στη ζωή της. «Παίρνω πράγματα από τον πατέρα μου, αλλά μου αρέσουν όλοι, και οι παλιοί και οι καινούργιοι». Βιολογικό παιδί του Enrique, πνευματικό παιδί της La Niña de los Peines, το πάθος της και το ίνδαλμά της. «Νομίζω ότι η La Niña είναι η πιο σπουδαίο cantaora της ιστορίας του flamenco». Θυμάται στιγμές που όταν ήταν σχεδόν μωράκι ακόμα και προσπαθούσε να κοιμηθεί, ο παππούς της ο Montoyita έπαιρνε την κιθάρα του και για να την ησυχάσει της τραγουδούσε ένα compás, ενώ εκείνη τον συνόδευε μιξοκλαίγοντας. «Στα 8 μου τραγούδησα μια Taranta και στην κιθάρα έπαιζε ο Sabicas, δεν θα το ξεχάσω ποτέ στη ζωή μου». Λένε ότι όταν την άκουσε ο Sabicas να τραγουδά, συγκινήθηκε τόσο που τα δάκρυα τον εμπόδισαν να ολοκληρώσει το τραγούδι στην κιθάρα του. Κάτι παρόμοιο συνέβη και στον δυστυχώς πρόωρα «φευγάτο» τραγουδιστή sufí, τον Nusrat Fateh Ali Khan όταν άκουσε την Estrella να τραγουδά και αναγνώρισε το χάρισμά της φωνής της που αγγίζει την καρδιά.

Η Carmen Linares στο Teatro de la Maestranza της Sevilla, κατά τη διάρκεια ενός αφιερώματος στην La Argentinita είπε για την Estrella: "Aυτή η μικρή θα μας ξεπεράσει όλους". Το σίγουρο είναι ότι αυτήν την στιγμή η «Αστέρω» αντιπροσωπεύει την ελπίδα και την ανανέωση. Γιατί δεν της αρκεί να είναι η «ουρά» και η κακομαθημένη κόρη της κορυφής των ανανεωτών της σύγχρονης μουσικής, του Enrique Morente, που κατάφερε να συνδυάσει το flamenco με βουλγάρικες φωνές, βυζαντινή μουσική και trash metal. Παλεύει και η ίδια, με αυτήν την προνομιακή φωνή στην οποία ξεχωρίζει η χροιά της κούνιας της του flamenco, αλλά και αυτές της jazz, των blues και των fados, επιδιώκει να ανοίγεται σε διαφορετικά ακούσματα, να πειραματίζεται, να μελετά και να ρισκάρει. Έχει γράψει 3 προσωπικούς δίσκους, έχει κάνει αρκετές συμμετοχές σε δίσκους άλλων καλλιτεχνών και η παρουσία της σε κονσέρτα ανά τον κόσμο έχει εντυπωσιάσει τους aficionados του flamenco. Πρόσφατα συμμετείχε και στην τελευταία ταινία του Carlos Saura που είδαμε στο Τριανό, την Iberia. Τα έχει όλα: φωνή, ταλέντο, έμφυτη αίσθηση του ρυθμού, πάθος, καρδιά, εξυπνάδα (όπως φαίνεται από τα μέχρι στιγμής βήματά της), μεγάλη ομορφιά και γονίδια σπουδαίων καλλιτεχνών.

Στο τελευταίο της cd με τίτλο Mujeres (γυναίκες), η Estrella αφιερώνει τη δουλειά της σε καλλιτέχνιδες του τραγουδιού και του σινεμά, που την άγγιξαν και την επηρέασαν στον τρόπο που τραγουδά. Στις μεγάλες του flamenco La Niña de los Peines, La Perla de Cádiz, La Repompa και στην Carmen Linares. Τραγουδά για την Chavela Vargas το "La noche de mi amor" και κλείνει το τραγούδι με ένα τελείως δικό της τρόπο, εξισορροπώντας έτσι το τελικό αποτέλεσμα. Μας θυμίζει την Imperio Argentina με το "Ay Mari Cruz", τη Susana Renaldi στο "Nostalgias" που αγαπήσαμε από τις γιαγιάδες Κουβανές αδερφές Faez. Tραγουδά το "Volver" του Carlos Gardel, το κεντρικό τραγούδι-μουσικό θέμα της ομώνυμης τελευταίας ταινίας του Almodóvar και το αφιερώνει στην Penélope Cruz. Και κλείνει με το "Ne me quitte pas" του Jacques Brel, όπως το ερμήνευσε η Nina Simone. Αυτό θα έλεγα ότι είναι και το λιγότερο επιτυχημένο τραγούδι του δίσκου, ίσως γιατί δεν της πάνε τα γαλλικά, ίσως γιατί φυλάκισε την φωνή της και περιόρισε τον τρόπο που το τραγούδησε, χωρίς να βάλει έτσι την προσωπική σφραγίδα της. Βαρειά προφανώς η σκιά της Nina.

Σταν 5 χρόνια από την προηγούμενη δισκογραφική δουλειά της, είναι φανερό το πόσο έχει ωριμάσει σαν cantaora. Συνεχίζει να έχει γλυκιά και μελωδική φωνή και χρώμα, αλλά όταν ερμηνεύει με την φωνή της την ποτισμένη από το άρωμα του flamenco τραγούδια όπως το “Nostalgias” ή το “Vuelvo al sur”, στέκεται άνετα στο ύψος των μεγάλων του τραγουδιού.

Σε αυτό το site υπάρχουν 2 videos από την παρουσίαση δίσκου της. Στο ένα ερμηνεύει στο παλκοσένικο με τη συνοδεία του Grupo de Laúdes del Albaicín και με gitanas από την Madrid και την Granada την "Zambra" και στο άλλο το "Volver" από την ταινία του Almodóvar που έκανε την επίσημη πρώτη της την Τετάρτη στο Κολλέγιο Αθηνών, στα πλαίσια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου. Νομίζω ότι αυτό που κάνει την Estrella να ξεχωρίζει είναι ότι πρόκειται για καλλιτέχνιδα που μπορεί να απευθυνθεί και να επικοινωνήσει με πολλά είδη κοινού. Και το δείχνει αυτό μέσα από την τελευταία δουλειά της. Εκτός από εκφραστική φωνή, έχει και πολύ δυνατή κίνηση, γεμάτη χάρη αλλά και με το πάθος του flamenco να πρωτοστατεί. Μια μικρή γεύση σε αυτά τα videos.

 

Η ίδια λέει για την καλλιτεχνική πορεία της: «Ακόμα δεν είμαι παρά μόνο η σκιά αυτού που θέλω και μπορώ να γίνω». Να έχει δίκιο άραγε;

Εδώ μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη εφ΄όλης της ύλης, με αφορμή τον τελευταίο δίσκο της. Στα ισπανικά.

* αστέρι (Αστέρω;) = (ισπανιστί) Estrella