Κρουθ ντε λα Ράουδα, Ο "Σταυρός της Λησμονιάς" / Cruz de la Rauda, La "Cruz de Olvido"

 

 

Περιοδικό Sol Latino, Τεύχος 66, σελ.16,17

  Revista Sol Latino, Edición 66, pp.16,17  

Κρουθ ντε λα Ράουδα, ο "Σταυρός της Λησμονιάς"

 

Οι τουρίστες της Γρανάδας, στον Νότο της Ισπανίας, συνήθως πηγαίνουν να θαυμάσουν τη θέα της Αλάμπρας στο Μιραδόρ του Σαν Νικολάς. Σε ένα μεγάλο πλάτωμα, κάτω από ένα ψηλό σταυρό, με τα καφέ και τα εστιατόρια να περιμένουν με αδημονία τους πελάτες λίγο πιο πέρα, κυριαρχεί το "φολκλορικό" στοιχείο της ιστορίας: κάποιοι "τσιγγάνοι" -που καμιά φορά μπορεί να είναι και από την Αυστραλία- παίζουν κιθάρα και τραγουδούν μερικές στροφές του φλαμένκο, ενώ δίπλα τους ζωηρές Αμερικανίδες τουρίστριες προσπαθούν να λικνιστούν σύμφωνα με το κομπάς.

Υπάρχουν όμως και άλλα σημεία από όπου μπορεί κανείς να χαρεί τη θέα της Αλάμπρας και της Γρανάδας χωρίς μαθήματα εντατικού τουρισμού, που δεν είναι πάντα ενοχλητικά, αλλά αν μπορεί κανείς να τα αποφεύγει κάποιες στιγμές, γιατί όχι;

 

 

Την πρώτη φορά που με πήγε ένας καλός φίλος στο Κρουθ ντε λα Ράουδα, σε ένα από τα πιο ψηλά σημεία της πόλης  στο "Αγιο Βουνό" (Σακρομόντε), σουρούπωνε. Το φαναράκι πάνω στον πέτρινο σταυρό ήταν αναμμένο και έριχνε λιγοστό φως στο σαν ψεύτικο ξωκκλήσι του Αη Μιχάλη τ'Αψηλού που υψωνόταν από πίσω, στην κορυφή του λόφου του Αθεϊτούνο. Μπροστά από το σταυρό, η Γρανάδα έμοιαζε να βουλιάζει σε ένα μενεξεδί σκοτάδι. Η θέα πανέμορφη, στα χρώματα του δειλινού, με την Αλάμπρα αδιαφιλονίκητη βασίλισσα με πλάνα μαυριτάνικα μάτια. Το σκηνικό ήταν ελαφρώς αλλόκοτο, φορτισμένο με μια περίεργη ενέργεια που δεν μπορούσα να εξηγήσω, αλλά που με έκανε να ανατριχιάσω παρότι δεν είμαι "αλαφροίσκιωτη". Υπήρχε κάτι στον αέρα τον γεμάτο από τη σκόνη των χωμάτινων καλντεριμιών και από το άρωμα των φραγκόσυκων και της πικροδάφνης, που με έκανε να σταθώ και να νοιώσω. Ήταν ίσως το σημείο που μου έκανε την μεγαλύτερη εντύπωση σε αυτήν την τόσο ξεχωριστή πόλη.

 

  

 

 

 

 

Κάνοντας αργότερα μια μικρή έρευνα, έμαθα ότι οι μελετητές έχουν συμφωνήσει ότι το όνομα Κρουθ ντε λα Ράουδα σημαίνει ο Σταυρός του Νεκροταφείου. Rauda στα αραβικά είναι το νεκροταφείο και οι έρευνες καταλήγουν στο ότι σε αυτήν την περιοχή βρίσκονταν ένα από τα νεκροταφεία των Αράβων, που κατέκτησαν την Ισπανία και έζησαν κυρίως στο Νότο της για περισσότερους από επτά αιώνες. Ο ερευνητής ιστορικός Φρανθίσκο ντε Πάουλα Βαγιαδάρ, που έζησε στα τέλη του 19ου - αρχές του 20ου αιώνα, αναφέρει ότι έχουν βρεθεί στην περιοχή κομμάτια από αραβικούς τάφους και έργα χαρακτήρα σούφι, λίγο πολύ άθικτα.

 

 

 

 

 

Οι τοπικοί θρύλοι αλλά και κάποια λογοτεχνικά έργα κάνουν αναφορές για ένα ισλαμικό νεκροταφείο, που όμως δεν έχει εντοπιστεί ακόμα. Λέγεται ότι ο Σταυρός της Ράουδας χτίστηκε τον 16ο αιώνα, όταν ακόμα ζούσαν οι βασιλιάδες Ισαβέλλα και Φερδινάνδος, γνωστοί και ως Καθολικοί Μονάρχες επειδή κατάφεραν να εκδιώξουν τον τελευταίο Μαυριτανό βασιλιά από τη Γρανάδα, και να επαναφέρουν μετά από επτά και πλέον αιώνες την περιοχή που σήμερα γνωρίζουμε ως Ισπανία στα χέρια των Χριστιανών.

 

 

Οι φωτογραφίες -άλλες τραβηγμένες ένα καυτό τυπικό Ανδαλουσιάνικο μεσημέρι, κάτω από έναν εξοντωτικό ήλιο και υπό τους διασπαστικούς ήχους ενός εκσκαφέα και τις φωνές των μπαϊλντισμένων εργατών που έφτιαχναν το Μιραδόρ, και άλλες τραβηγμένες με μια φτηνή μηχανή και χωρίς γνώσεις τεχνικής της φωτογραφίας- δεν αντανακλούν το συναίσθημα που αρχικά μου είχε δημιουργηθεί, δίνουν όμως μια ελάχιστη εικόνα από αυτό το σημείο. Όσες φορές και αν επιστρέφω στο Κρουθ ντε λα Ράουδα, δεν έχω καταφέρει μέχρι σήμερα να φυλακίσω με επιτυχία ένα κομμάτι της μαγικής αυτής ομορφιάς στον φακό μου. Ίσως γιατί το περιβάλλον εκεί πραγματικά ξεπερνά την εικόνα, ίσως γιατί είναι απαραίτητες όλες οι αισθήσεις για να μπορέσει κάποιος να το αντιληφθεί σε όλο του το μεγαλείο.
 

 

Αυτόν τον πέτρινο Σταυρό της Ράουδας, πιστεύω πως θα έπρεπε να τον αποκαλούν οι ντόπιοι και οι επισκέπτες Σταυρό της Λησμονιάς, σαν τον τίτλο από το τραγούδι Κρους ντε Ολβίδο της αγαπημένης Τσαβέλας Βάργκας. Ίσως γιατί οι θαμμένοι εκεί γύρω μουσουλμάνοι, που σκληρά τους έδιωξαν από τον παράδεισό τους και τους ανάγκασαν να κρύβονται στις σπηλιές σαν αγρίμια, περιμένουν ακόμα μετά από τόσους αιώνες έναν προσκυνητή για να τους ανάψει ένα καντήλι. Μάταια.

 

 

Cruz de la Rauda, La "Cruz de Olvido"

 

Los turistas de Granada, en el sur de España, suelen contemplar la Alhambra desde el Mirador de San Nicolás. Bajo una enorme cruz, en un amplio espacio rodeado de cafés y restaurantes que esperan impacientemente a sus clientes, predomina el elemento folclórico: gitanos -que alguna vez pueden ser incluso de origen australiano- tocan la guitarra y cantan unas coplas de flamenco, mientras alegres turistas norteamericanas intentan moverse al ritmo del compás.

 

Hay no obstante otros lugares desde donde puede uno disfrutar de la vista de la Alhambra sin necesidad de recibir lecciones intensivas de turismo, que no son siempre molestas, pero uno siempre puede evitarlas, así, ¿por qué no hacerlo?

La primera vez que un amigo me llevó a la Cruz de la Rauda en uno de los puntos más altos de la ciudad, en el Sacromonte, estaba anocheciendo. El farolito colocado encima de la cruz de piedra estaba encendido y arrojaba escasa luz sobre la increíble Ermita de San Miguel Alto que se erigía atrás, en la cima del cerro del Aceituno. Delante de la cruz, Granada parecía hundirse en una oscuridad color morado. La vista era bellísima con los colores del crepúsculo y la Alhambra, reina incuestionable de ojos moros y hechiceros. El espectáculo era un poco extraño, cargado de una energía inexplicable que me ponía la piel de gallina pese a no creer en fantasmas ni espectros. Había algo raro en ese ambiente lleno del polvo de las terregosas calles empedradas y del olor a higo chumbero y a adelfa que me hizo parar y sentir. Fue ese, quizás, el lugar que me impresionó más en esta ciudad tan especial.

Más tarde, al hacer una pequeña investigación, me enteré de que los estudiosos han coincidido en que el nombre Cruz de la Rauda significa cruz del cementerio. Rauda, en árabe quiere decir cementerio y las investigaciones han demostrado que en esta región se encontraba uno de los cementerios de los árabes, quienes conquistaron la península y se asentaron principalmente en el sur durante más de siete siglos. El historiador e investigador Francisco de Paula Valladar, que vivió a finales del siglo XIX y principios del XX, hace referencia a fragmentos de tumbas árabes y a obras de escritura sufí casi intactos que fueron hallados en este lugar.

Las leyendas locales y algunas obras literarias hacen alusión a un cementerio islámico que no ha sido localizado hasta la fecha. Se dice que la Cruz de Rauda fue construida en el siglo XVI, cuando vivían aún Isabel y Fernando, llamados Reyes Católicos por haber conseguido expulsar al último rey moro de Granada y por haber reconquistado la península ibérica tras más de siete siglos de permanencia árabe en ella.

Las fotos (unas sacadas un mediodía andaluz cualquiera, bajo un sol de justicia, con el aturdidor ruido de una excavadora y con las voces de fatigados albañiles construyendo el Mirador, otras tomadas con una cámara barata y sin apenas conocimientos de fotografía) no reflejan el sentimiento original; dan, no obstante, una idea de lo que es este lugar. Por muchas veces que haya estado en la Cruz de Rauda, mi lente no ha logrado hasta la fecha atrapar un pedazo de esta mágica belleza. Será tal vez porque el ambiente de allí supera a la imagen, tal vez porque sean necesarios todos los sentidos para poder percibir toda la grandeza del lugar.
 

Creo que la Cruz de Rauda –que está hecha de piedra- deberían llamarla tanto los nativos como los visitantes “Cruz de Olvido”, como la canción de la entrañable Chavela Vargas. Quizás porque los musulmanes enterrados en las inmediaciones –a quienes expulsaron con tanta crueldad de su paraíso y obligaron a ocultarse en cuevas como si fueran animales salvajes–, aguardan aún después de tantos siglos a un peregrino que les encienda una vela. En vano. 

 

PS. Agradezco a Alfonso Martínez Baztán el haber compartido este lugar tan hermoso y mágico, conmigo.