Machado De Assis: Ελένα

ΕΛΕΝΑ

του ΜAΣΑΝΤΟ ΝΤΕ ΑΣΙΣ,

σε μετάφραση (με πρόλογο, σημειώσεις και επίμετρο)

του Νίκου Πρατσίνη

 

Εκδ. GUTENBERG (στη νέα σειρά ALDINA)

 

 

Ο Μασάντο ντε Ασίς (1839-1908) είναι αδιαμφισβήτητα ο σημαντικότερος μυθιστοριογράφος της Βραζιλίας. Και πολύ… Βραζιλιάνος: με κατεδαφιστική ειρωνεία, πάντα μεταξύ σοβαρού και αστείου (έστω και αδιόρατου καμιά φορά). Και με νέγρικο αίμα στις φλέβες: ο μόνος μη καθαρόαιμος λευκός μεταξύ των 100 σημαντικότερων δυτικών συγγραφέων στο δυτικό λογοτεχνικό κανόνα του Harold Bloom. Και πληβειακής καταγωγής, όπως ο κόσμος στις φαβέλες, άλλο ένα από τα βραζιλιάνικά μας στερεότυπα. Και αυτοδημιούργητος, όπως πολλοί Βραζιλιάνοι: ανήλθε στην εκτίμηση των λογοτεχνικών κύκλων της εποχής του χάρη στο ταλέντο του, παγίωσε την άνοδό του χάρη στο γεγονός ότι ξελόγιασε και νυμφεύθηκε μια Πορτογαλίδα αριστοκράτισσα (και μεγαλύτερή του…) με την οποία είχε ένα ευτυχέστατο γάμο. Εντούτοις, στα περισσότερα έργα του το κεντρικό θέμα είναι μια μοιχεία: από τη σκοπιά ενός εκ των εμπλεκομένων και ενδιαφερομένων κάθε φορά, και από τη σκοπιά των… συνεπειών της!

Έτσι λοιπόν, στο έργο Ελένα, ο ευαίσθητος και καλλιεργημένος νεαρός ευπατρίδης Εστάσιο, χάνει τον πατέρα του ξαφνικά, το σύμβουλο Βάλε, και από τη διαθήκη μαθαίνει ότι έχει μια νόθα νεαρή αδερφή. Θέληση του αποθανόντος είναι η αδερφή του να συγκατοικήσει στο αρχοντικό που είναι μέσα στο μεγάλο αγρόκτημα και να γίνει συγκληρονόμος. Να συγκατοικήσει με τον Εστάσιο και τη γεροντοκόρη θεία Ούρσουλα, αδερφή του πατέρα. Όπερ και εγένετο, παρά κάποιες αντιρρήσεις της θείας. Στο σπίτι μπαινοβγαίνουν και έχουν λόγο και κύρος πολλοί και διάφοροι τύποι: ένας συμφεροντολόγος γιατρός, ένας αγαθοποιός ιερέας… μια τοιχογραφία της καλής κοινωνίας του Ρίο ντε Ζανέιρο την εποχή που η Βραζιλία είχε Αντιβασιλέα και Αυλή, αν και ανεξάρτητη από την Πορτογαλία. Και δούλους βέβαια –ακόμη- έστω και αν το έργο είναι ένα αστικό ρομάντσο (των Τροπικών, εννοείται). Ναι ένα μελοδραματικό ρομάντσο: εξελίσσεται περίεργα η σχέση των δύο ετεροθαλών αδερφών αλλά συμβαίνουν και άλλα περίεργα πράγματα και ανεξήγητα, τραγικά και σπαρταριστά συνάμα, που θυμίζουν πλοκή αστυνομικού.

Το μυθιστόρημα είναι μια καλή «μύηση» στο έργο του συγγραφέα. Από τα πιο αγαπημένα των Βραζιλιάνων, έχει γίνει σίριαλ, κινηματογραφικό έργο και… κόμικ από τους Γιαπωνέζους -μάνγκα δηλαδή. Οι 70 σελίδες του επιμέτρου είναι μια κατάδυση στις απαρχές της ιστορίας της ανεξάρτητης Βραζιλίας και της λογοτεχνίας της. Και μια εκτενής παρουσίαση της ζωής και του έργου συγγραφέα, που από ό,τι φαίνεται, αρέσει στο ελληνικό κοινό και θα δούμε σύντομα και άλλα έργα του στη γλώσσα μας.  

Παρουσίαση του βιβλίου "Ελένα"